Kimyasal yanıklarda ilk yardım

Kimyasal yanıklar, sayısı gün geçtikçe artan endüstriyel ürünlerden kaynaklanan, genellikle cildin, gözlerin, kolların, ellerin ve bacakların etkilendiği bir yanık türüdür. Genellikle iş kazaları şeklinde karşımıza çıkarlar. Asit, alkali ya da petrol ürünlerinden kaynaklanabilir. Hem asit hem de baz özellikli kimyasallar maddeler ciddi doku hasarına neden olabilirler. Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım oldukça titizlikle gerçekleştirilmelidir.

Kimyasal Yanıklar
Bu yanık türlerinin diğer yanıklardan en önemli farkı, kimyasal madde tamamen uzaklaştırılıncaya kadar yanmanın derin dokulara ilerleyecek şekilde devam etmesidir. Bu yanıklarda yaralanma şiddetinin en önemli belirleyicisi, cilt ile kimyasal maddenin temas süresidir.

Kimyasal madde nedir?
Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında, atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik ya da karışımlardır.
Maddenin ciltteki derinliği, akciğer ve gözlerin etkilenip etkilenmemesi de yaralanmanın ciddiyetine etki eden faktörler arasında yer alır.
Bazı kimyasallar cildi tahriş edebilir, yakabilir veya nüfuz edebilir ve bazen ölüme de sebebiyet verebilir. Isı veya elektrik çarpmasından kaynaklanan yanmaların aksine, bu yanıklar yavaşça gelişebilir.

Kimyasal yanıklarda belirti ve bulgular

• Hasta/yaralı şiddetli batma şeklindeki bir ağrıdan şikâyet edebilir. İlave olarak kimyasalla temas eden vücut kısımlarında:
• Cilt tahriş olabilir veya yanabilir.
• Cilt rengi solmuş olabilir.
• Ciltte şişme olabilir.
• Ciltte kabarcıklar oluşabilir.
• Cilt soyulabilir.
• Zehirlenme belirtileri olabilir.

Kimyasal yanıklar
Termal yanıklarda olduğu gibi yapılacak erken ve doğru ilk yardım yanığın oluşturduğu hasar ve yaygınlığı azaltır. Aynı zamanda iyileşme sürecine de olumlu katkı sağlar:

Bazı kimyasallar su ile birleştiğinde yanığın yarattığı olumsuz etki artabilir.
Uygulama basamakları ve uygulanışı

• Olay yerinin sizin ve hasta/yaralı için güvenli olduğundan emin olun ve korunmasız olarak kimyasal ile temas etmediğinizden emin olun.
• Yardım istenmesi gerektiği durumlarda gecikmeden 112 acil yardım numarasını arayın ya da aratın.
• Kendinizi korumak için eldiven giyin. Eldivenler yoksa ellerinizi örtmek için plastik bir torba kullanın.
• Bol su ile yıkama hemen hemen tüm kimyasal yanıklar için kullanılmakla birlikte, bazı kimyasallarla su bir araya geldiği zaman yanık artabileceğinden kimyasal madde ambalajları üzerindeki uyarıları dikkate alın. Yıkama işlemi için genel öneriler:
• Yanık nedeni eğer toz bir kimyasal ise; önce yanık yerindeki bulaşmış olan kuru kimyasalları fırçalayarak temizleyin. Sonra da 10 ila 15 dakika boyunca serin ve nazikçe akan su ile cildin yüzeyini tekrar temizleyin.
• Alkali ile meydana gelen yanıklarda yıkama süresini daha uzun tutun.
• Çimento yanıklarında çimento bulaşan giysiler ve ayakkabıları çıkarıp, etkilenen cildi bol su ile iyice yıkayın ve varsa antibiyotikli pomat uygulayın.
• Hidroklorik asit (tuz ruhu) evlerde ve endüstriyel alanlarda sıkça kullanılan son derece tehlikeli bir maddedir. Maruziyet sonrası bol su ile etkilenen bölgeyi yıkayın. Etkilenen alanı 15-20 dakika buzlu su içinde bekletin.
• Sülfürik asit yaralanmaları en sık meydana gelen asit yanıklarıdır. Temas sonrası bol su ile yıkayın.
• Güçlü alkaliler dokularda ev temizleme solüsyonları içinde (sodyum hidroksit, potasyum hidroksit) ve endüstriyel ortamlarda bulunmaktadır. Hayati tehdit eden geniş yüzeyli yanıklara yol açarlar. Bol su ile uzun süreli yıkayın.
• Kimyasal bulaşmış olan giysileri veya takıları çıkarın.
• Yanan alanı temiz bir bezle gevşekçe sarın.
• Hasta/yaralı ilk yıkamadan sonra daha fazla yanma hissederse, yanmış alanı birkaç dakika daha yıkayın.
• Hasta/yaralıda bilinç kaybı var ancak hala nefes almaya devam ediyorsa;
• Yaralıyı kurtarma (iyileşme, derlenme) pozisyonuna getirin.
• Yaralıyı gözlemlemeye ve solunumunu kontrol etmeye devam edin.
• Ancak yaralının solunumu durursa:
• Temel Yaşam Desteğine başlayın.
• Temel Yaşam Desteği; yaralı uyanıncaya, hareket edinceye, gözlerini açıncaya ve normal nefes alma başlayıncaya kadar; yardım (deneyimli sağlık ekibi) gelinceye ve devralıncaya kadar; devam edemeyecek kadar yorgun hale gelinceye kadar; veya olay yeri sizin devam etmeniz için güvensiz hale gelinceye kadar kesilmemelidir.

Lütfen dikkat edin!

• Kimyasal maddeler açıkta bırakılmamalıdır. Mutlaka çocukların ulaşamayacağı yerlerde ya da kilitli dolaplarda saklanmalıdır.
• Kimyasal madde ambalajları üzerindeki uyarılara dikkat ederek ilk yardım yapılmalıdır.